ਰਿਸ਼ਵਤ
ਲੋਗ ਸਾਨੂੰ ਰੋਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ, ਇਹ ਆਦਤ ਛੱਡ ਦਿਓ |
ਉਲਟ ਹੈ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ , ਇਹ ਤਿਜਾਰਤ ਛੱਡ ਦਿਓ |
ਇਸ ਤੋਂ ਭੈੜੀ ਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ , ਇਹ ਲਤ ਛੱਡ ਦਿਓ |
ਰੋਜ਼ ਅਖਬਾਰਾਂ 'ਚ ਛਪਦਾ ਹੈ , ਕਿ ਰਿਸ਼ਵਤ ਛੱਡ ਦਿਓ |
ਭੁੱਲ ਕੇ ਵੀ ਜੇ ਕੋਈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਰਿਸ਼ਵਤ , ਚੋਰ ਹੈ |
ਅੱਜ ਕੌਮੀ ਪਾਗਲਾਂ ਵਿਚ, ਰਾਤ ਦਿਨ, ਇਹ ਸ਼ੋਰ ਹੈ |
ਕਿਸਨੂੰ ਸਮਝਾਈਏ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪਾਵਾਂਗੇ ਕੀ ?
ਨਾਂ ਲਵਾਂਗੇ ਜੇ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਵਤ , ਤਾਂ ਫਿਰ ਖਾਵਾਂਗੇ ਕੀ ?
ਕੈਦ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਤਾਂ ਆਪਾਂ , ਰਾਹ ਤੇ ਆਵਾਂਗੇ ਕੀ ?
ਇਸ ਜਨੂਨ-ਏ-ਇਸ਼ਕ਼ ਦੇ, ਅੰਦਾਜ਼ ਛੱਡ ਜਾਵਾਂਗੇ ਕੀ ?
ਮੁਲਕ ਭਰ ਨੂੰ ਕ਼ੈਦ ਕਰਨਾਂ , ਕਿਸ ਦੇ ਵੱਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ?
ਚੋਰ ਹਨ ਸਾਰੇ , ਕੋਈ ਦੋ , ਚਾਰ, ਦਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ?
ਇਹ ਹਵਸ , ਇਹ ਚੋਰ ਬਾਜ਼ਾਰੀ , ਇਹ ਮਹਿੰਗਾਈ , ਇਹ ਭਾਅ ,
ਰਾਈ ਦੀ ਕੀਮਤ ਪਹਾੜੀ , ਸੁਣ ਕੇ ਕਿਓਂ ਆਵੇ ਨਾ ਤਾਅ,
ਲੱਖਾਂ ਟਨ ਭਾਰੀ ਹੈ, ਕਿਸ਼ਤੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ , ਐ ਭਰਾ
ਹਾਇ ! ਤਨਖਾਹਾਂ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਅੱਧ ਪਾਅ,
ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ! ਤਨਖਾਹਾਂ ਤੇ ਚਲ ਸਕਦੀ ਨਹੀਂ |
ਜੇ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਵਤ ਨਾ ਲਈਏ, ਦਾਲ ਗਲ ਸਕਦੀ ਨਹੀਂ |
ਮਿੱਲ ਵਾਲਾ ਹੈ ਓਹ , ਔਹ ਬਣੀਆ, ਔਹ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ਹੈ ,
ਹੱਟੀ ਵਾਲਾ ਹੈ ਔਹ, ਔਹ ਹੈ ਵੈਦ , ਔਹ ਅੱਤਾਰ ਹੈ,
ਠੱਗ ਹੈ ਜੇ ਔਹ , ਤਾਂ ਇਹ ਡਾਕੂ , ਤੇ ਔਹ ਰਾਹਮਾਰ ਹੈ,
ਅੱਜ ਹਰ ਗਰਦਨ ਤੇ ਕਾਲੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਇੱਕ ਹਾਰ ਹੈ |
ਹਾਇ | ਮੁਲਕ - ਓ - ਕੌਮ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਵਾਸਤੇ
ਇੱਕ ਅਸੀਂ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ, ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਵਾਸਤੇ ?
ਭੁੱਖ ਦੇ ਕਾਨੂਨ ਵਿਚ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਜੁਰਮ ਹੈ ,
ਬੇਇਮਾਨੀ ਕਰਕੇ ਮੰਨਣੀ ਸ਼ਰਮਸਾਰੀ ਜੁਰਮ ਹੈ ,
ਡਾਕੂਆਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿਚ, ਪਰਹੇਜ਼ਗਾਰੀ ਜੁਰਮ ਹੈ ,
ਜਦ ਹ੍ਕ਼ੂਮਤ ਖਸਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੁਖਤਾਕਾਰੀ ਜੁਰਮ ਹੈ |
ਲੋਕ ਅਟਕਾਓਂਦੇ ਨੇ ਰੋੜੇ , ਕਿਓਂ ਅਸਾਡੇ ਕੰਮ ਵਿਚ ,
ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਖੋ, ਖੈਰ ਨਾਲ ਨੰਗਾ ਹੈ, ਇਸ ਹਮਾਮ ਵਿਚ |
ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਵੇਖੋ, ਦਬਾ ਕੇ ਬਗਲ ਵਿਚ ਫਿਰਦੈ ਛੁਰਾ
ਫਰਕ਼ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਕਿ ਮੁਜਰਿਮ ਸਖਤ ਹੈ ਜਾਂ ਭੁਰਭੁਰਾ
ਗਮ ਤਾਂ ਹੈ ਕਿ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਵਕ਼ਤ ਐਸਾ ਖੁਰਦਰਾ ,
ਇੱਕ ਮੁਜਰਿਮ ਦੂਸਰੇ ਮੁਜਰਿਮ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਬੁਰਾ |
ਜੋ ਵੀ ਚਾਹੋ ਕਹਿ ਲਓ ! ਬੰਦਾ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਵਤ ਖੋਰ ਹੈ ,
ਰਾਹਨੁਮਾ ਹਰ ਧਰਮ ਦਾ ਹੀ , ਰੱਬ ਬਖਸ਼ੇ ਚੋਰ ਹੈ |
ਗੋਗੜਾਂ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ, ਖਾਤਿਰ ਹੈ ਭਾਰੀ ਵਾਹ ! ਵਾਹ !
ਭੂਖਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਹੋਵੇ ਚਾਂਦਮਾਰੀ ਵਾਹ ! ਵਾਹ !
ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਤੜਕੇ ਹੀ ਆ ਜਾਵੇ ਨਿਹਾਰੀ (ਨਾਸ਼੍ਤਾ ) ਵਾਹ ! ਵਾਹ !
ਤੇ ਅਸੀਂ ਬੱਸ ਚੱਟੀਏ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ? ਵਾਹ ! ਵਾਹ !
ਸੇਠ ਜੀ ਤਾਂ ਮੋਟਰਾਂ ਉੱਤੇ ਹਵਾ ਖਾਂਦੇ ਰਹੇ
ਤੇ ਅਸੀਂ ਗਲੀਆਂ 'ਚ ਬਸ ਜੁੱਤੀਆਂ ਹੀ ਤੁੜਵਾਂਦੇ ਰਹੇ
ਏਸ ਮਹਿੰਗਾਈ 'ਚ ਕੀ ਈਮਾਨ ਦਾ ਗੁੰਚਾ ਖਿਲੇ ,
ਜੌਂ ਦੇ ਦਾਣੇ ਸਖਤ ਨੇ, ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਪਿਲਪਿਲੇ ,
ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਰੇਟ ਸੁਣ ਕੇ ਦਿਲ ਹਿਲੇ,
ਸਾਰੇ ਤਨ ਤੇ ਹੋਣ ਜਦ ਲੀਰਾਂ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਪੜਾ ਮਿਲੇ |
ਜਾਨ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਇਹ ਸਸਤੇ ਰੇਟ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਨਹੀਂ ,
ਆਦਮੀਅਤ ਦਾ ਕਫਨ ਹੈ , ਦੋਸਤੋ ! ਕਪੜਾ ਨਹੀਂ |
ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਪਤਲੂਨ ਸਿਲਵਾਓਣਾ ਕਿਆਮਤ ਹੋ ਗਿਆ
ਮੰਗ ਕੇ ਯਾਰੋ ਸਿਲਾਈ ! ਦਰਜੀ ਨੰਗਾ ਕਰ ਗਿਆ |
ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਦੋਸਤੋ , ਕਿ ਚਲ ਰਹੀ ਹੈ ਕੀ ਹਵਾ ?
ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਟਾਈ ਦੀ ਕੀਮਤ, ਘੁੱਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਗਲਾ |
ਪਗੜੀ , ਟੋਪੀ , ਸਿਰ ਤੇ ਰਖਦੇ ਹਾਂ , ਤਾਂ ਚਕਰਾਓਂਦਾ ਹੈ ਸਿਰ ,
ਜੁੱਤੀਆਂ ਦਾ ਰੇਟ ਪੁਛਦੇ ਹਾਂ , ਤਾਂ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਸਿਰ |
ਸੀ ਬਜੁਰਗਾਂ ਦੀ ਬਨਾਇਨ ਜੋ , ਓਹ ਬਣੀਆਂ ਲੈ ਗਿਆ ,
ਘਰ 'ਚ ਜੋ ਗੂੜ੍ਹੀ ਕਮਾਈ ਸੀ ਓਹ ਗਾੜ੍ਹਾ ਲੈ ਗਿਆ
ਜਿਸਮ ਦੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਬੋਟੀ , ਮੀਟ ਵਾਲਾ ਲੈ ਗਿਆ ,
ਤਨ ਦੀ ਚਰਬੀ ਤੋੜ ਕੇ , ਇੱਕ ਘਿਓ ਦਾ ਡੱਬਾ ਲੈ ਗਿਆ |
ਜੇ ਨਾ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੀ ਚਿੜੀ ਆਓਂਦੀ, ਪਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋਲ ਕੇ ,
ਭੂਖੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਅਸੀਂ , ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲ ਕੇ |
ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੀਆਂ ਇਨਸਾਨ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ
ਸੰਗ ਸਾਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਣ ਜਾਵੇ ਹਿੰਮਤ ਸਾਹਿਬਾਂ
ਢਿੱਡ ਵਿਚ ਪਰ ਭੁਖ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅੰਗੜਾਈਆਂ
ਕੀ ਕਹਾਂ ! ਆਪਣੇ ਹੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਚਬਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਮਾਂ |
ਦੱਸੀਏ ਕੀ ਕਿਸ ਕਦਰ ਤਕ ਹਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬਾਜੀਆਂ
ਮਾਰਿਆ ਹੈ ਭੁਖ ਨੇ , ਕਾਹਤੋਂ ਨਾ ਲਈਏ ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ |
ਰੱਬ ਦੀ ਹੈ ਮਿਹਰ ਹੋਈ ਆਪ ਤੇ , ਕੁਰਸੀ ਮਿਲੀ ,
ਸਾਰੀ ਖਲਕਤ ਹੈ ਇਸ਼ਾਰੇ ਆਪਦੇ ਤੇ ਨੱਚਦੀ ,
ਰੱਬ ਹੈ ਖ਼ਾਦਿਮ ਤੁਹਾਡਾ ਜੀ , ਤੇ ਬਾਂਦੀ ਹੈ ਜਮੀਨ
ਹਾਂ ! ਤੁਸੀਂ ਕਾਰਨ ਤਾਂ ਹੋ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ , ਪਰ ਸੇਵਕ ਨਹੀਂ |
ਬ੍ਖਸ਼ਦੇ ਦਰਿਆ ਤੁਸੀਂ , ਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਧੱਕੀਏ ਅਸੀਂ ,
ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ ਦਾ ਰੋਗ ਲਾਇਆ ਹੈ ਤੁਸੀਂ , ਮੰਗੀਏ ਅਸੀਂ |
ਠੀਕ ਤਾਂ ਕਰਦੇ ਨਹੀਂ ਬੁਨਿਆਦਿ ਨਾਹਮਵਾਰ ਨੂੰ
ਗਾਹਲਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹੋ ਕਿਓਂ ਡਿਗਦੀ ਹੋਈ ਦੀਵਾਰ ਨੂੰ
ਸਚ ਦੱਸਾਂ ! ਸ਼ੋਭਾ ਇਹ ਦਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ
ਪਾਲਣਾ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਬੀਮਾਰ ਨੂੰ
ਜਾਂ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੀ ਇੱਲਤ ਨੂੰ , ਦੂਰ ਦੁਨੀਆਂ ਕਰੋ
ਤੇ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੀ ਧੜੱਲੇ ਨਾਲ , ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿਓ |
ਕਵੀ : ਜਨਾਬ ਜੋਸ਼ ਮਲੀਹਾਬਾਦੀ
ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪ : ਤਰਲੋਕ ਜੱਜ
